Quyền nuôi con và nghĩa vụ cấp dưỡng cho con khi ly hôn

Nhiều cặp vợ chồng hiện nay sau khi ly hôn đã mặc nhiên bỏ luôn quyền nuôi con và nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Theo quy định pháp luật, ly hôn là việc chấm dứt quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Tuy nhiên, ly hôn không làm chấm dứt nghĩa vụ nuôi con và cấp dưỡng cho con khi ly hôn của các bên đương sự. Bài viết này sẽ khái quát nguyên tắc nuôi con và cấp dưỡng cho con khi ly hôn.

Tự thỏa thuận quyền nuôi con khi ly hôn

Khi ly hôn, quyền nuôi con có thể được các bên đương sự tự thỏa thuận với nhau và được Tòa án công nhận.

Các bên đương sự sau khi ly hôn vẫn phải chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, tức dưới 18 tuổi, hoặc đã thành nhiên nhưng bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự, hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Bên không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng để người kia chăm sóc, nuôi dưỡng đến khi trưởng thành. Mức cấp dưỡng tùy theo điều kiện kinh tế hoặc theo thỏa thuận.

Nguyên tắc nuôi con và cấp dưỡng cho con khi ly hôn

Trong trường hợp các bên đương sự không thể thỏa thuận được với nhau về quyền nuôi con thì Tòa án sẽ có quyền quyết định giao quyền nuôi con cho một trong các bên đương sự. Quyết định của Tòa án được dựa trên quyền lợi của người con về mọi mặt như môi trường sinh hoạt, nuôi dưỡng, điều kiện được học tập, chăm sóc, đi lại… Vì vậy, người nào có điều kiện tốt hơn về môi trường, tài sản, thu nhập sẽ có lợi thế hơn trong việc giành quyền nuôi con.

Pháp luật Việt Nam quy định nếu con dưới 3 tuổi, Tòa án sẽ giao cho người mẹ nuôi dưỡng, trừ trường hợp người mẹ không muốn nuôi con. Còn nếu con từ 7 tuổi trở lên, đã đủ nhận biết việc ở với bố hay mẹ là thuận tiện hơn thì Tòa án sẽ hỏi ý kiến và nguyện vọng của con.

Thông thường, người bố thường có lợi thế hơn trong việc giành quyền nuôi con khi con từ 3 tuổi trở lên vì người bố thường có điều kiện về kinh tế tốt hơn. Tuy nhiên người mẹ thường có lợi thế về mặt tình cảm của người con, vì người mẹ thường gần gũi với con hơn. Vì vậy, một trong các bên đương sự đều có những lợi thế riêng để giành quyền nuôi con.

Trong quá trình nuôi dưỡng, chăm sóc con, bên không trực tiếp nuôi dưỡng con có quyền nộp đơn yêu cầu thay đổi quyền nuôi con khi thấy bên trực tiếp nuôi con không hoàn thành trách nhiệm của mình. Tuy nhiên trong trường hợp này, Tòa án sẽ còn xem xét đến nguyện vọng của con khi con từ đủ 7 tuổi trở lên.

Sau khi ly hôn, bên không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền thăm con theo định kỳ hoặc thường xuyên, tùy theo thỏa thuận của hai bên, và không ai được cản trở quyền này. Nếu người không trực tiếp nuôi con lạm dụng quyền thăm con để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc nuôi dưỡng con của bên trực tiếp thì bên trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm con.